Debatteren in de klas

Ja! Doen!

Al een paar jaar plan ik zo nu en dan een debat in. Een stelling wat op dat moment aansluit in de klas of past in huidige actualiteit. De leerlingen mogen meedenken over iets wat anders kan/mag op school of in de wereld. Of gewoon de leerkracht overtuigen om iets juist wel of niet te mogen, zoals huiswerk 😉

Debatteren is niet alleen superleuk, maar ook ontzettend leerzaam. Zeker op sociaal-emotioneel vlak is deze werkvorm zo’n mooie verrijking. Leerlingen (leren) luisteren (kritisch) naar elkaar, tonen begrip, durven voor zichzelf op te komen, komen uit hun comfortzone (of juist uit hun paniekzone), verplaatsen zich in een ander persoon of ander standpunt, houden rekening met elkaars meningen, bedenken goede argumenten, leren op een respectvolle manier in te gaan op een antwoord van een ander etc.

Debatteren is dus eigenlijk niets anders dan respectvol discussiëren. Als leerkracht geef je ruimte om leerlingen kritisch naar elkaar te laten luisteren en zorg je voor een betrokken (luister)houding en veilige leeromgeving. Een leeromgeving waarin leerlingen met en van elkaar leren. Een situatie waar zelfvertrouwen kan groeien en iedereen zich gehoord mag/kan voelen. Een situatie waar samenwerking wordt gestimuleerd en omgang met winnen en verliezen op proef wordt gesteld. Een situatie voor succeservaringen. In mijn ogen is er geen betere werkvorm om zoveel aspecten tegelijk te behandelen. Jij als leerkracht hebt hier een belangrijke rol.

Jouw rol als leerkracht is belangrijk

★ Complimenteer leerlingen op uitspraken en houding. Ik zie, ik hoor, ik merk, ik vind..
“Dat wat ik jou hoor zeggen komt erg vriendelijk over. Fijn!”
“Ik vind dat je dat kalm en beleefd hebt gezegd.”
“Ik hoor jou … zeggen. Wat goed dat je dat op zo’n manier durft te zeggen.”
“Ik zie dat jij echt hebt geluisterd naar Piet. Je vat namelijk goed samen wat Piet zegt!”
“Ik merkte dat je het spannend vond. Wat goed dat je toch bent gaan staan!”
“Ik merk dat jij zijn mening respecteert. Je hebt namelijk een open houding en reageert erg vriendelijk.”
“Fijn dat jullie elkaar laten uitpraten!”
Goed voorbeeld doet volgen. Je zult zien dat kinderen het van elkaar overnemen.

★ De ik-boodschap
Leer de leerlingen vanuit een ik-boodschap te spreken. De ik-boodschap komt namelijk minder hard aan en je blijft dicht bij je eigen mening. Je hebt een open houding en geeft duidelijk aan waar jij voor staat en hoe jij iets ervaart. Wanneer je in de jij-boodschap spreekt, is de kans groot dat de ander zich voelt aangevallen. Je toon verandert. Je geeft onbewust een oordeel aan de ander.

voorbeeld ik-boodschap:
“Één van de argumenten is dat het dragen van een uniform er voor zorgt dat iedereen gelijk is. Ik vind alleen dat het hebben van eigen kleding er voor kan zorgen dat je goed in je vel zit. Het dragen van eigen kleding kan goed zijn voor het zelfvertrouwen en dat neem je met het dragen van een uniform af.”

voorbeeld jij-boodschap:
“Jij zegt dat het dragen van een uniform er voor zorgt dat iedereen gelijk is. Dat betekent dat er niemand zichzelf meer mag zijn. Jij houdt geen rekening met het gevoel van een ander. Je neemt dan het zelfvertrouwen van iemand anders af.”

En? Welke van de twee voorbeelden vind jij prettiger om te horen?
Door het gebruik van de ik-boodschap zorg je ervoor dat de leerling zich niet persoonlijk voelt aangesproken, maar er gericht (kritisch) over het argument wordt gesproken.

★ Spreek verwachtingen uit
Voor je de les begint, maak je duidelijk wat je van de leerlingen verwacht. Waar gaan ze op letten bij zichzelf? Hoe wil je het zien? Wat keur je niet goed? Bespreek samen met de leerlingen het verloop van de les en doe eventueel zelf voor hoe jij wenst dat de leerlingen reageren. Spreek uit dat je in ze gelooft en je het dapper vindt wanneer zij voor zichzelf opkomen. Keur ongewenst gedrag ook af – het liefst door positief gedrag te overrulen.

Bang dat je een te drukke groep hebt en ze dit niet aankunnen? Mijn advies? Dan zeker doen!
De drukste groepen, hebben het meeste te zeggen. Nú mogen ze zichzelf laten horen en tegelijk leren ze respectvol omgaan met elkaar. Geef ook zeker niet na de eerste les op, maar oefen. Geloof me, je zult er veel plezier uithalen!

Download

Heb ik je enthousiast gemaakt maar weet je niet waar te beginnen?
No worry! Download het volgende bestand:

* Bij sommige dia’s staat een opmerking toegevoegd. Vergeet die niet te lezen!
** Binnenkort komt er een aanvulling voor stellingen. Op zoek naar actuele stellingen voor in de klas? Kijk dan op de website van het jeugdjournaal. Dagelijks delen zij een stelling wat bij het nieuws van de dag past.